همچنین گسل قیمت نیز در تیر ماه امسال، حدودا ۴۳درصد نسبت به مهر پارسال بیشتر شده است که دلیل آن را باید در مسائلی همچون قیمت‌گذاری دستوری، رشد انتظارات تورمی و افزایش نرخ ارز جست‌وجو کرد.

بنابر گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت، روند رو به رشد قیمت خودرو (به‌خصوص در بازار) طی دولت سیزدهم نیز ادامه داشته و فاصله نرخ کارخانه و بازار خودرو نیز رشدی قابل‌توجه را به خود می‌بیند. همچنین گسل قیمت (فاصله قیمت کارخانه و بازار) خودروها در تیرماه امسال، حدودا ۴۳درصد نسبت به گسل قیمتی مهر پارسال بیشتر شده است. طبق این گزارش که در آن تغییرات قیمتی ۱۲ خودروی منتخب داخلی مورد بررسی قرار گرفته، میانگین قیمت کارخانه‌ای از مهر سال گذشته تا تیر امسال حدودا ۱۶درصد رشد را نشان می‌دهد. این در حالی است که متوسط افزایش قیمت خودروهای داخلی در بازار طی بازه زمانی تحت بررسی حدودا ۲۵درصد برآورد می‌شود. با این حساب میانگین رشد قیمت خودرو در بازار طی ۱۰ ماه گذشته ۹درصد بیش از متوسط افزایش قیمت در کارخانه بوده است. با این حساب شکاف قیمت کارخانه و بازار خودروهای داخلی طی این ۱۰ ماه افزایش یافته و به تبع آن، رانت موجود در بازار نیز بالا رفته است.

ریشه اصلی این ماجرا را باید در مسائلی مانند قیمت‌گذاری دستوری، رشد انتظارات تورمی و افزایش قیمت ارز جست‌و‌جو کرد. با توجه به تداوم سیاست قیمت‌گذاری دستوری، فنر قیمت در کارخانه فشرده شده اما در بازار و به‌واسطه رشد انتظارات تورمی و نرخ ارز، قیمت صعودی قابل‌توجه داشته است. به همین دلیل شکاف بین قیمت کارخانه و بازار خودروها از مهر پارسال تا تیر امسال بیشتر و به‌‌تبع آن، رانت حاصل از آن افزایش یافته است. بنابراین دولت سیزدهم نیز در سال نخست عمر خود نتوانسته بر چالش بزرگ بازار خودرو فایق بیاید و مانع رشد قیمت در بازار شده و جلوی زیان‌دهی خودروسازان و جولان دلالان را بگیرد.

البته این نکته را نباید فراموش کرد که در‌حال‌حاضر فاصله قیمت کارخانه و بازار برخی خودروها کاهش یافته، با این حال دلالی و واسطه‌گری همچنان ادامه دارد و سفره رانت کماکان پهن است. وزارت صمت قصد دارد به واسطه افزایش تیراژ، فاصله قیمت کارخانه و بازار را کاهش داده و از رانت موجود بکاهد، با این حال نه تولید خودروسازان طبق انتظار پیش می‌رود و نه سایر عوامل اثرگذار بر منحنی قیمت خودرو (در بازار) کنترل شده‌اند. از طرفی، دولت همچنان بر تثبیت قیمت خودرو اصرار دارد، به نحوی که از آذر سال گذشته تا به امروز مجوزی برای رشد قیمت کارخانه‌ای خودروهای داخلی صادر نشده است. در آذر سال گذشته ستاد تنظیم بازار به عنوان مرجع تعیین قیمت خودروهای داخلی، مجوز افزایش قیمت متوسط ۱۸درصدی را برای خودروسازان صادر کرد.

گمان می‌رفت این ستاد در خرداد امسال نیز مجوز دیگری صادر کند، اما گویا فعلا قصدی در این مورد ندارد. این در حالی است که منحنی قیمت در بازار تحت تاثیر عواملی مانند انتظارات تورمی و نرخ ارز، نوسان داشته و معمولا نیز صعود کرده است. به همین دلیل گسل قیمت کارخانه و بازار خودرو در تیر ۱۴۰۱ نسبت به مهر ۱۴۰۰ بیشتر شده است. طبعا تا وقتی سیاست‌های دستوری در تعیین قیمت خودرو ادامه داشته باشد و از آن سو انتظارات تورمی و قیمت ارز نیز کنترل نشود، این گسل کماکان بیشتر و بیشتر خواهد شد.

افت‌و‌خیز ۱۰ماهه قیمت خودرو
نگاهی به جزئیات افت‌و‌خیز قیمت خودروهای داخلی در حدود ۱۰ ماه گذشته مشخص می‌کند منحنی قیمت ۱۲ محصول منتخب چه فراز‌و‌نشیب‌هایی را تجربه کرده است. طبق گزارش رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت، قیمت کارخانه و بازار ۱۲ خودروی داخلی حدفاصل مهر ۱۴۰۰ تا خرداد امسال مورد بررسی قرار گرفته که البته در راستای بروزرسانی آن، قیمت تیر نیز لحاظ شده است. طبق این گزارش، قیمت کارخانه‌ای پژو ۲۰۶ در مهر سال گذشته ۱۲۷میلیون تومان بوده که در ادامه به ۱۴۹میلیون تومان در آذر رسید و هم‌اکنون این خودرو ۱۵۰میلیون تومان قیمت دارد. بنابراین قیمت کارخانه‌ای پژو ۲۰۶ طی ۱۰ ماه گذشته حدود ۱۸درصد بالا رفته است. این در حالی است که قیمت ۲۰۶ در بازار حدود ۲۵ درصد رشد را طی بازه زمانی تحت بررسی به خود می‌بیند. در مهر پارسال قیمت پژو ۲۰۶ حدود ۲۴۶میلیون تومان بوده اما در انتهای تیر به حدود ۳۰۸ میلیون تومان رسیده است. بنابراین نرخ رشد قیمت ۲۰۶ در بازار هفت درصد بیش از نرخ رشد قیمت کارخانه‌ای آن بوده است.

دیگر پژوی تولید داخل مدل معمولی پارس است که حدود ۲۲درصد رشد قیمت کارخانه‌ای در ۱۰ ماه گذشته داشته است. این خودرو در مهر سال گذشته ۱۴۰میلیون تومان در کارخانه قیمت داشته و حالا خودرویی ۱۷۰‌میلیون تومانی است. قیمت بازار پارس اما از ۲۸۰میلیون تومان در مهر پارسال به ۳۱۸میلیون تومان در تیر امسال رسیده است. بنابراین قیمت پارس در بازار رشدی حدودا ۱۴درصدی را به خود می‌بیند، یعنی هشت درصد کمتر از نرخ رشد کارخانه‌ای. این در حالی است که پارس مدل ال‌ایکس تغییرات قیمت وسیع‌تری را در بازه زمانی تحت بررسی به خود می‌بیند. قیمت کارخانه‌ای این خودرو از ۱۴۶میلیون تومان به ۱۷۷میلیون تومان رسیده که نشان از رشد بیش از ۲۱‌درصدی دارد. قیمت بازار این خودرو اما با رشدی بالغ بر ۲۲درصد از ۳۰۷میلیون تومان به ۳۷۵میلیون تومان رسیده است. بنابراین نرخ رشد کارخانه و بازار پارس ال‌ایکس تقریبا یکی بوده است.

در گزارش وزارت صمت قیمت سورن پلاس نیز مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، قیمت کارخانه‌ای خودروی موردنظر با رشدی بیش از ۱۹درصدی از ۲۰۴میلیون تومان به ۲۴۳میلیون تومان رسیده است. در بازار اما قیمت سورن‌پلاس حدود ۳۰ درصد رشد داشته و از ۲۸۵میلیون تومان به ۳۶۹میلیون تومان رسیده است. بنابراین نرخ رشد قیمت بازار سورن‌پلاس در بازار ۱۱درصد بیش از رشد قیمت کارخانه‌ای آن است. همچنین رانا پلاس نیز حدودا ۲۰درصد رشد قیمت در کارخانه داشته اما قیمت بازار آن حدودا ۱۲درصد افزایش را به خود می‌بیند. با این حساب رشد قیمت بازار رانا پلاس حدودا هشت درصد کمتر از میزان افزایش قیمت آن در مبدا است.

نگاهی به بازار دنا در مدل‌های مختلف بیندازیم. قیمت کارخانه‌ای دنا پلاس از ۲۸۵میلیون تومان مهر پارسال به ۳۴۶میلیون تومان رسیده که کمتر از ۲۲درصد رشد را نشان می‌دهد. با این حال قیمت بازار آن که در ابتدای پاییز پارسال ۴۳۰میلیون تومان بوده، در تیر به ۴۸۶میلیون تومان رسیده است، یعنی رشدی ۱۳ رصدی. با این حساب نرخ رشد بازار دنا پلاس کمتر از میزان رشد کارخانه‌ای آن بوده است. مدل فول دنا‌پلاس اما قیمتی ۳۹۰میلیون تومانی در کارخانه داشته که به ۳۹۸ میلیون تومان رسیده است. این در حالی است که قیمت بازار این خودرو حدودا ۱۱درصد رشد را نشان می‌دهد. در گزارش وزارت صمت قیمت پژو ۲۰۷ پانوراما نیز مورد بررسی قرار گرفته است. این خودرو در مهر پارسال قیمتی برابر با ۲۱۶میلیون تومان داشته اما در تیرماه قیمت آن به ۳۱۸میلیون تومان رسیده است که از رشد بیش از ۴۷درصدی حکایت می‌کند. در بازار اما قیمت پژو ۲۰۷ پاناروما ۸۰درصد رشد را در ۱۰ ماه گذشته به خود می‌بیند.

نگاهی هم به تغییرات قیمتی محصولات سایپا بیندازیم. در این بین، قیمت کارخانه‌ای تیبا از ۱۰۰ به ۱۲۰میلیون رسیده که رشد ۲۰درصدی را نشان می‌دهد، اما قیمت بازار آن از رشد ۴۵میلیون تومانی (رشد ۳۰درصدی) حکایت می‌کند. همچنین قیمت کارخانه‌ای ساینا نیز مانند تیبا ۲۰درصد رشد داشته با این حال قیمت بازار آن رشد ۲۷ درصدی را به خود می‌بیند. در گزارش وزارت صمت قیمت کارخانه‌ای کوئیک با رشدی ۱۹درصدی به ۱۶۸میلیون تومان رسیده است. با این حال رشد قیمت بازار این خودرو حدودا ۲۵درصد بوده، چه آنکه تیبا در تیرماه حدودا ۲۱۳میلیون تومان قیمت داشته است. در نهایت شاهین نوسان قیمت خاصی را در بازه زمانی تحت بررسی به خود دیده است. قیمت کارخانه‌ای این خودرو در مهر سال گذشته ۲۹۱میلیون تومان بوده که تا دی‌ماه دست‌نخورده مانده است.

در دی اما قیمت این خودرو به ۳۴۱میلیون تومان رسیده که تنها دو میلیون تومان با بازار تفاوت داشته است. نزدیکی قیمت کارخانه و بازار شاهین در ماه‌های بهمن و اسفند نیز ادامه داشته، اما در فروردین امسال قیمت بازار مسیر خود را از نرخ کارخانه جدا کرده و ۱۷میلیون تومان فاصله گرفته است. در اردیبهشت نیز فاصله قیمت کارخانه و بازار شاهین به ۳۸میلیون تومان رسیده، به نحوی که قیمت کارخانه‌ای آن ۳۴۴میلیون تومان بوده اما قیمت بازار به ۳۸۲میلیون تومان رسیده است. در‌حال‌حاضر نیز شاهین با همان قیمت ۳۴۴‌میلیون تومانی خود در کارخانه به فروش می‌رسد اما قیمت آن در بازار ۳۷۵میلیون تومان است. بنابراین قیمت شاهین در بازار طی ۱۰ ماه گذشته بالغ بر ۱۴درصد رشد را نشان می‌دهد، حال آنکه قیمت کارخانه‌ای آن بیش از ۱۸درصد بالا رفته است.

منبع: دنیای اقتصاد