آیا قطعه سازان گزینه مناسبی برای اداره صنعت خودرو هستند؟ این پرسش این روزها که بحث فروش الباقی سهام دولت در ایران خودرو و سایپا مطرح شده، برای افکار عمومی پیش آمده است.

طبق تصمیم دولت و با اعلام وزارت صنعت،معدن و تجارت، قرار است حدود 33 درصد سهام دولتی خودروسازان طی سه مرحله مختلف و تا پایان سال آینده واگذار شود.

هرچند نامزدهای خرید این سهام هنوز رسما اعلام آمادگی نکرده و معرفی نشده اند، با این حال از شواهد و قرائن این طور برمی آید که قطعه سازان فعلا جدی ترین گزینه برای خرید این سهام هستند.

قطعه سازان در گذشته نیز به دنبال خرید سهام خودروسازی بودند و در حال حاضر بخشی از سهام ایران خودرو و سایپا را نیز در اختیار دارند و می خواهند با خرید باقیمانده سهام عملا مدیریت این دو غول جاده مخصوص را به دست بگیرند.

استدلال قطعه سازان این است که چون به زیر و بم صنعت خودرو آشنا هستند و در این سال ها پا به پای خودروسازان پیش آمده اند، سهام حق آنهاست؛ اما آیا این استدلال درست و کافی است؟ به نظر می رسد خیر.

به چند دلیل، فروش باقیمانده سهام دولت در خودروسازی به قطعه سازان، نمی تواند به نفع ایران خودرو و سایپا تمام شود. اول اینکه قطعه سازان در این سال ها و حتی وقتی درآمد بسیار بالایی داشتند، چندان بابت توسعه و بروزآوری خطوط تولید خود سرمایه گذاری نکردند.

آنها حتی گاهی واردات را بر تولید ترجیح دادند که این موضوع نقطه تاریکی در کارنامه آنها به حساب می آید. بنابراین معلوم نیست قطعه سازان پس از خرید سهام خودروسازی، در جهت توسعه این صنعت سرمایه گذاری کنند.

نکته دیگر اینجاست که قطعه سازان در حال حاضر به مجموعه ای ناهمگن تبدیل شده و کلی اختلاف بر سر مسائل مختلف میان آنها به چشم می آید، بنابراین این عدم یکپارچگی می تواند به ضرر صنعت خودرو تمام شود.

در واقع ممکن است پس از واگذری سهام ایران خودرو و سایپا به قطعه سازان، دود اختلافات آنها بیش از گذشته به چشم صنعت خودرو برود و خصوصی سازی را به کام آن تلخ کند. وقتی قطعه سازان در محیط داخلی خود با یکدیگر کنار نمی آیند، چگونه می خواهند صنعتی به بزرگی خودرو را اداره کنند؟

دلیل دیگری که خودروساز شدن قطعه سازان را زیر سوال می برد، بی پولی قطعه سازان (البته به گفته خودشان) است. آنها می گویند پول ندارند و مجبور شده اند بخشی از کارگران خود را تعدیل کنند، بنابراین اگر این ادعا واقعیت داشته باشد، آنها اصلا چگونه می خواهند سهام خودروسازان را بخرند. به فرض که اصلا خریدند، وقتی به قول خودشان پول نداشته باشند، ایران خودرو و سایپا چگونه می خواهند پس از خروج دولت، در مسیر توسعه گام بردارند؟

در نهایت اینکه به نظر می رسد قطعه سازان از شخصیت و همچنین توان فنی و تکنولوژیکی لازم برای اداره صنعت خودرو برخوردار نیستند، که اگر بودند، صنعت قطعه کشور شرایطی بهتر از آنچه هم اکنون دارد، می داشت. ضعف کیفی، صادرات بسیار ضعیف، ماشین آلات قدیمی، رکود سرمایه گذاری و ... از جمله چالش های بزرگ صنعت قطعه کشور به شمار می روند که وجود آنها مانعی بزرگ بر سر راه خودروسازشدن قطعه سازان است.