ایران خودرو دیروز خط تولید پژو 301 را افتتتاح کرد، آن هم بدون خودروساز فرانسوی و با داخلی سازی بالای 60 درصد. آبی های جاده مخصوص می گویند پژو 301 را مستقل از صاحب اصلی اش در مسیر داخلی سازی قرار داده و تا انتهای سال عدد ساخت داخل آن را به 80 درصد خواهند رساند. همچنین قرار است اردیبهشت سال آینده اولین سری از پژو 301 های داخلی سازی شده به بازار عرضه و در اختیار مشتریان قرار گیرند.

حال پرسش اینجاست که پروژه داخلی سازی پژو 301 به کجا ختم می شود و تولید این محصول بدون مشارکت خودروساز فرانسوی، چگونه پیش خواهد رفت؟ به نظر می رسد داخلی سازی پژو 301 بخشی از پروژه کلی خودروسازی ایران برای ساخت داخل کردن قطعات در دوران تحریم است. 

با خروج آمریکا از توافق هسته ای و برجام، تحریم های علیه خودروسازی فعال و در نتیجه، نه تنها شرکای خارجی رفتند، بلکه تامین قطعات نیز دچار اختلال شد و تیراژ افت کرد.

ازآنجاکه تحریم ها بسیار سختگیرانه تر از دور قبلی بود و حتی چینی ها نیز سطح مشارکت با خودروسازان و قطعه سازان ایرانی را پایین آوردند، وزرات صنعت،معدن و تجارت از زنجیره خودروسازی کشور خواست برنامه داخلی سازی قطعات ارزبر را در دستور کار خود قرار دهد. 

در نتیجه، خودروسازان و قطعه سازان به صرافت داخلی سازی قطعات افتاده و در این مسیر، شرکت های دانش بنیان و سازمان صنایع دفاعی نیز به کمک آنها آمدند. طبق آنچه از اظهارات وزارت صنعتی ها برمی آید، ظاهرا داخلی سازی حداکثری قطعات در دستور کار قرار گرفته، حتی اگر هزینه تولید دو برابر آنچه باید باشد، از آب در بیاید. حالا پژو 301 به نوعی تبدیل به نماد این عزم داخلی سازی شده است، محصولی که به گفته مدیرعامل ایران خودرو قرار است به تیراژ سالی 250 هزار دستگاه برسد.

با توجه به اظهارات مسوولان ایران خودرو، پژو 301 در حال حاضر از مرز 60 درصد داخلی سازی عبور کرده و گام بعدی، ساخت داخل 80 درصدی آن است. به نظر می رسد با وجود همه تلاش هایی که برای داخلی سازی قطعات در حال انجام است، رسیدن به خودکفایی کامل در تولید این محصول (یا سایر خودروها حتی پراید و پژو 405) از جنبه صرفه اقتصادی، دست یافتنی نیست. بزرگترین مشکل و چالش خودروسازان در تامین قطعات طی مقطع فعلی (وجود تحریم و مشکلات اقتصادی)، به حوزه قطعات الکترونیک برمی گردد. 

این قطعات از دو جنبه چالش برانگیزند؛ اول اینکه چند شرکت خاص در دنیا انحصار تکنولوژی و فناوری آن را به دست دارند و خودروسازان جهان نیاز خود را از طریق همین شرکت ها تامین می کنند. نکته دوم نیز نداشتن صرفه اقتصادی برای ساخت داخل کردن قطعات موردنظر است. در واقع نه تکنولوژی جهانی ساخت این قطعات در دسترس است و نه داخلی سازی آنها از جنبه تیراژ، برای خودروسازی و قطعه سازی کشور صرفه و توجیه اقتصادی دارد. 

بنابراین به نظر می رسد رسیدن به خودکفایی کامل در تولید پژو 301 و سایر خودروها، دست یافتنی نیست و هرچه هم که این محصول داخلی شود، باز وابستگی ارزی خواهد داشت. این موضوع البته احتمالا منافاتی با تولید انبوه پژو 301 ندارد و به نظر می رسد ایران خودرو در نهایت این محصول را تولید و روانه بازار خواهد کرد.