به نظر من حتماً باید با خودروسازان و قطعه سازان بزرگ دنیا ارتباط داشته باشیم، منتها برای آنکه بلاهای تحریم سرمان نیاید، بهتر است روی طراحی و تولید داخل هم کار کنیم. ما در سایپا هم همین برنامه را داشتیم، به نحوی که می‌خواستیم ۵۰ درصد محصولاتمان را روی پلت فرم داخلی بسازیم و نصف دیگر را هم به خودروهای خارجی اختصاص بدهیم. به نظرم می‌توانیم از الگوی چین استفاده کنیم. چینی‌ها با خارجی‌ها وارد همکاری شدند و وقتی کار را یاد گرفتند، خودشان به سمت طراحی رفتند. با این روش می‌توانیم به تدریج از درصد محصولات خارجی کم کرده و به تولید داخل اضافه کنیم. ما وقتی پلت فرم و خودرو و قدرت طراحی داشته باشیم، در مقابل خارجی‌ها کم نمی‌آوریم.

در این شرایط، اگر امتیازاتی را که خواستیم، خارجی‌ها دادند، که هیچ، اگر ندادند، خودمان می‌توانیم با اتکا به آنچه داریم، کار را پیش ببریم. البته باز هم تاکید می‌کنم که برای رسیدن به این مرحله، حتماً نیاز به مشارکت خارجی داریم. ما مهندسانی بسیار قوی در داخل و خارج داریم که اگر فضا برای آنها مهیا شود، می‌توانند خودروسازی کشور را در رسیدن به مرحله طراحی پلت فرم و محصول کمک کنند. مهندسان ایرانی حاضر در خارج اگر فضای سیاسی کشور بهبود پیدا کنند، برمی گردند تا در مملکت خودشان فعالیت کنند. به اعتقاد من اگر این روش (مشارکت خارجی با هدف یادگیری و حرکت به سمت طراحی داخلی) را پیش بگیریم، بین پنج تا ۱۰ سال طول می‌کشد تا به جمع خودروسازان معتبر دنیا اضافه شویم و برندهای خودمان را عرضه کنیم. در این مسیر اما باید تکلیف خود را با شرکت‌های خارجی مشخص کنیم. الان بحث فعالیت مستقل خودروسازان خارجی در ایران مطرح است که به نظر من امثال رنو و پژو می‌توانند با این سبک در خودروسازی کشور فعالیت کنند. البته این موضوع به سیاست‌های ما بستگی دارد.

یک زمان هدف ما ایجاد اشتغال است، که در این صورت هر شرکت خارجی می‌تواند بیاید و سرمایه گذاری کند، بی آنکه شروطی مانند داخلی سازی و صادرات پیش پایش بگذاریم. در کل اما اگر خودروسازان خارجی تولیدات خود را در ایران، صادر کنند، مستقل بودنشان ارزش دارد. طبعاً اگر قرار باشد آنچه را که در ایران می‌سازند، به خودمان بفروشند، اتفاق چندان مهمی در صنعت خودرو کشور رخ نخواهد داد. البته همکاری به صورت مشارکتی مانند آنچه قبلاً نیز با رنو پیش بردیم، روش خوبی است، منتها به شرط اینکه فضای مساعدی را برای پیش بردن کار فراهم کنیم. اگر قرار باشد مثلاً رنو در ایران کار کند اما ما همواره گرفتار تأمین موتور و گیربکس از این شرکت و امثال آن باشیم، فایده‌ای ندارد. باید زیرساخت‌ها را ایجاد کنیم تا آنها هم میل به همکاری داشته باشند، منتها نه اینکه در ایران تولید کنند و به خودمان بفروشند، بلکه باید حتماً صادرات داشته باشند.

فربد زاوه، کارشناس خودرو
ابرچالش خودروسازی در ۱۴۰۰
اتفاقات ناشی از لغو تحریم، احتمالاً در اواخر سال بعد و یا در خوشبینانه ترین حالت در پاییز رخ خواهد داد، زیرا بعید است مسائلی مانند احیای برجام و تصویب لوایح اف ای تی اف، در زمان دولت فعلی رخ بدهد. دولت بعد را احتمالاً نواصولگراها به دست خواهند گرفت و آنها هستند که برجام جدید و اف ای تی اف را می‌پذیرند، بنابراین تغییر و تحولات در خودروسازی تا مدتی پس از مستقر شدن دولت سیزدهم طول خواهد کشید. البته در حالت کلی امید زیادی به بهبود اوضاع خودروسازی و حل ریشه‌ای چالش‌های آن نیست، چون تغییری در سیاست‌های کلان دولتی دیده نمی‌شود. احتمالاً باز هم خودروسازان داخلی پس از باز شدن فضا، به سراغ مونتاژمحصولات چینی می‌روند و مصرف ارزشان بالا خواهد رفت و دولت هم برای کنترل خروج ارز از کشور، دست روی واردات می‌گذارد. فرق واردکننده با تولیدکننده در خودروسازی ایران این است که اولی هیوندایی می‌آورد و دومی فلان خودرو چینی را که در خود چین هم باید بگردیم تا پیدایش کنیم. به هر حال در سال آینده با ترکیبی از خودروهای داخلی و مونتاژی مواجه خواهیم شد، هرچند چالش خودروسازی در ۱۴۰۰ اصلاً مشارکت خارجی نیست. سؤال اساسی در مورد خودروسازی این است که دولت می‌خواهد با ابر چالش این صنعت –بدهی سنگین و ساختار معیوب مالی- چه کند. خودروسازان در حال حاضر بیشتر از یک سال فروش خود بدهی دارند که حالا حالاها صاف شدنی نیست. خب با این ساختار معیوب مالی چه می‌خواهیم بکنیم؟ در حال حاضر صحبت از رشد تولید طی سال آینده است، در حالی که اگر قیمت گذاری آزاد نشود، بلاهای مالی تشدید خواهد شد. از آن سو در صورت آزادسازی قیمت خودرو، قدرت خرید هم پایین خواهد آمد و تقاضا کم می‌شود. بنابراین در ۱۴۰۰، کمترین نگرانی به همکاری خارجی مربوط می‌شود و بیشترین نگرانی همین ساختار معیوب مالی است. در مورد مشارکت‌های خارجی، خودروسازان آن ور آبی همچنان مایل به مونتاژکاری در ایران خواهند بود. پیش بینی من این است که رنوی فرانسه به ایران باز می‌گردد، منتها این بار با روش جدیدی کار خواهد کرد. در مورد پژو اما بازگشتش به ایران کند خواهد بود. البته به احتمال زیاد دولت بعدی که نو اصولگرا است، مسائل مربوط به مشارکت‌های خارجی را حل می‌کند و حتی ممکن است خارجی‌ها به سمت همکاری مشترک با خودروسازان ایرانی بروند. البته اگر استلانتیس (ائتلاف پژو-سیتروئن-فیات- کرایسلر) یک تصمیم بلند مدت بگیرد، ممکن است ایران را به هاب صادرات تبدیل کند و آنگاه پژو قوی‌تر برگردد. همه اینها به برجام ۱۴۰۰ بستگی دارد. در مورد خودروهای داخلی نیز معتقدم تارا و شاهین تولید خواهند شد، منتها باید مشکلاتشان را حل کنند. ضعف طراحی تارا و ضعف قوای محرکه شاهین سبب می‌شود آسیب پذیر باشند و در حوزه قیمت نیز دچار انقباض شوند. بنابراین ممکن است سرمایه گذاری‌شان جبران نشود و از همین رو ایران خودرو و سایپا بهتر است فکری به حل مشکلات فنی آنها بکنند.