*با توجه به نزولی شدن نرخ ارز پس از اعلام نتایج اولیه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، شهروندان منتظر کاهش قیمت کارخانه ای خودروهای داخلی هستند. آیا این اتفاق رخ خواهد داد؟

من قبلا هم در این مورد صحبت کردم و گفتم نباید منتظر کاهش قیمت کارخانه ای خودروها باشیم، منتها کلی بد و بیراه نصیب مان شد که چرا می گویی قیمت پایین نمی آید. وقتی خودروسازی در زیان است، چطور می توان انتظار کاهش قیمت کارخانه ای خودروها را داشت؟ بله البته نرخ ارز کاهش یافته و قطعا هزینه تولید خودرو نیز متناسب با این اتفاق کمتر خواهد شد، با این حال انتظار کاهش قیمت خودروها در کارخانه، انتظاری بیهوده است.

*حرف مشتریان این است که وقتی قیمت خودرو به دلیل افزایش نرخ ارز بالا می رود، در دوران نزولی شدن ارز نیز باید پایین بیاد. شما این معادله را قبول ندارید؟

ارز نقش مهمی در هزینه تولید خودروهای داخلی بازی می کند، تا جایی که اگر اشتباه نکنم، هر خودرویی به طور متوسط دو هزار دلار ارزبری دارد. با این حساب، وقتی نرخ ارز بالا برود، هزینه تولید خودرو هم رشد خواهد کرد و وقتی هم ارز نزولی شود، خودرو با هزینه کمتری به تولید می رسد. حرف من این است که کاهش هزینه تولید الزاما به معنای پایین آمدن قیمت خودروها نیست، چون ما در این سال ها با زیان تولید کرده ایم. به همین آمار اخیر خودروسازان نگاه کنید؛ ایران خودرو به تنهایی حدود 9 هزار و 500 میلیارد تومان زیان کرده است و سایپا و پارس خودرو هم محصولات خود را با ضرر به تولید رسانده اند. تا پایان شهریور امسال هم که زیان انباشته خودروسازان به 40 هزار میلیارد تومان رسیده است. دلیل این زیان هم که دیگر همه می دانند، قیمتگذاری دستوری. این سیاست سبب شده قیمت خودروهای تولیدی در این سال ها واقعی و متناسب با هزینه های تولید نباشد و در نتیجه خودروسازان پی در پی زیان ببینند. در حال حاضر که نرخ ارز کاهشی شده، می توان هزینه تولید را پایین آورد، هرچند البته در کنار این پارامتر، فاکتورهایی دیگر نیز مانند قیمت مواد اولیه اثرگذار است. 

*کاهش هزینه تولید به حدی نیست که قیمت نهایی را نزولی کند؟

با این زیان انباشته ای که در این سال ها نصیب صنعت خودرو شده، بعید است کاهش نرخ ارز بتواند به ارزانی خودرو در کارخانه بیانجامد. یک مثال برایتان می زنم. فرض کنید ایران خودرو در دوران ارز بالای 30 هزار تومان، برای تولید هر دستگاه پژوپارس، 40 میلیون تومان زیان می دیده است. حالا که ارز کاهشی شده، هزینه تولید پارس پایین می آید و زیاندهی آن مثلا به 20 میلیون تومان می رسد. بنابراین تولید این خودرو به عنوان نمونه، با وجود کاهش نرخ ارز باز هم با زیان همراه خواهد بود، از همین رو خودروسازان امکان کاهش قیمت کارخانه محصولات خود را نخواغهند داشت.  

*با توجه به محاسبات شما، اگر نرخ ارز ریزش چشمگیری را به خود ببیند، می توان به کاهش قیمت خودرو در کارخانه امیدوار بود، نه؟

بله اگر مثلا دلار به 10 هزار تومان برسد و قیمت مواد اولیه نیز کاهش پیدا کند، مشروط بر خروج تولید خودرو از زیاندهی و سودآوری حداقلی، می توان نسبت به کاهش قیمت امیدوار بود. البته پیش بینی من این است که بعید به نظر می رسد شرایط به شکلی پیش برود که خودروسازی هم از زیان خارج و هم به سوددهی برسد. این را در نظر بگیرید که جدا از مسئله ارز، تورم مواد اولیه نیز اهمیت زیادی دارد، چون 70 درصد هزینه تولید خودرو را همین مواد اولیه و قطعات تشکیل می دهند. بنابراین کاهش قیمت کارخانه ای خودروها نیاز به یک سری الزامات دارد و تنها مسئله ارز در میان نیست.این را هم فراموش نکنید که خودروسازان اگر تعیین قیمت محصولات دست خودشان باشد، می توانند از زیاندهی خارج شوند، وگرنه با تداوم روش فعلی (نرخگذاری دستوری) کماکان صنعت خودرو زیان خواهد دید. 

*آزادسازی قیمت خودرو اما مورد پسند شهروندان نیست.

همه بدبختی ما از آنجا شروع شد که رییس جمهور قبلی آن جمله معروف "خودرو کیلویی چند" را بر زبان آورد. پس از این جمله بود که خودروسازی گرفتار شورای رقابت شد و اتفاقا از همان ابتدا قیمت پایه خودروها را ناقص تعیین کرده و مقدمات بروز زیان های هنگفت در این صنعت فراهم شد. یادم هست که قرار بود 20 درصد افزایش قیمت را قبل از ورود شورای رقابت، به خودروسازان اختصاص بدهند، اما تنها شش درصد آن نخصیص یافت و این موضوع سبب شد قیمت پایه از همان ابتدا ناقص باشد. به همین دلیل در این سال ها صنعت خوردو همواره زیان دیده و نمی توان از آن انتظار کاهش قیمت داشت. در مورد این هم که می گویید مردم راضی به آزادسازی قیمت نیستند، باور کنید ما نمی خواهیم به واسطه این کار، به آنها ظلم کنیم؛ فقط هدف مان این است که صنعت خودرو از زیاندهی خارج شود. اگر قیمتگذاری دستوری حذف شود، خودروسازان در چارچوب سیاست های سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان اقدام به قیمتگذاری خواهند کرد و این سازمان نیز همه هزینه های موردنظر شرکت های خودروساز را نمی پذیرد. البته سازمان حمایت قطعا رفتار بهتری در مقایسه با شورای رقابت، با خودروسازان خواهد داشت و منطقی تر رفتار می کند، اما حساب و کتاب خاص خودش را دارد. 

*پس خودروسازان علاوه بر اینکه قیمت را کاهش نخواهند داد، به دنبال آزادسازی قیمت نیز هستند.

صنعت خودرو در زیان قرار دارد و اگر این روند ادامه پیدا کند، خودروسازان باز هم مشمول ماده 141 قانون تجارت (ورشکستگی) خواهند شد. اگر این اتفاق رخ بدهد، خودروسازان بیچاره اند، چون بعید است این بار بتوانند به واسطه تجدید ارزیابی از شمول ورشکستگی خارج شوند. از طرفی، چه اشکالی دارد تجربه موفق قبلی که در دهه 70 اتفاق افتاد و خودروها با قیمت حاشیه بازار به فروش می رفتند، تکرار شود. وقتی قیمتگذاری به حاشیه بازار سپرده شود، دلالی و واسطه گری حذف خواهد شد و علاوه بر اینکه صنعت خودرو از زیان خارج و به سودآوری می رسد، قیمت در بازار نیز پس از یک دوره زمانی مثلا سه ماهه روندی نزولی به خود می گیرد. البته ما با عرضه خودرو در بورس هم موافق هستیم، منتها به شرط اینکه حداقل برای یک سال، ما به التفاوت قیمت پایه و قیمت کشف شده را به خودروسازان بدهند تا از زیاندهی خارج شویم. با این حال فعلا که بناست این ما به التفاوت به خزانه دولت برود، آن هم در حالی که این قائده مشمول سایر شرکت هایی که محصولات خود را در بورس عرضه می کنند، نیست.